Alper Can Kılıç’la birlikte istemediğin bir işi yapmak zorunda kaldığında bunun nasıl yapılabileceğinden, fikir olarak desteklemediğin bir iş için çalışmaktan, etkinlik fotoğrafçılığı ve fotoğraf seçmekten konuştuk.
“senden benden bizden” in ikinci videosu, Alper Can Kılıç:
Kodak Ektra 200’ün 1 dakikalık videosunda ölçülerini, cebe sığıp sığmamasını, Iphone 6’yla kıyaslamasını, bir plak gibi dönmesi, kutu gibi açılmasını falan konuşmuştuk. Şimdi Kodak Ektra 200’de 110 filmle yaptığım çekimi, film aldığım andan yıkatıp taratmaya kadar anlatacağım.
110 Film Bulmak
110 film Hayyam’da ve Sirkeci’de öyle kolay bulunmuyor ama Lomography’nin websitesinden hemen alabiliyorsunuz. Ben son kullanma tarihi 2005 olan Konica’nın 200’lük bayat filmine denk geldim ve aldım. Fiyatı 50 liraydı.(2021 – Ekim) Bayat film kullanmaya, renkli filmle çalışmaya biraz uzağım, 110 filmle de daha önce bir kez çalıştım. Bu kez farklı olarak hepsini beraber denemek istedim.
Sabit Perde Hızı ve Diyafram
Kodak Ektra 200’le fotoğraf çekmeye çıktım. Sabit diyafram ve sabit enstantaneyle çalıştığım için çekim alanlarım sınırlı. Bayat bir filmde makineyi test etmek mantıklı değil ama yine de güneşli, renkli bir şeyler çekmeye dikkat ettim.
Renkli Film Tarama
Evde renkli film yıkayamadığım için filmi aldığım yere yıkatmaya götürdüm. Evde tarayacağım için taratmak istemedim. Tarama için kare başına fiyatlandırma yapıyorlar. Renkli Banyo fiyatı 10 TL. (2021 – Ekim)
Film 45 dakikada yıkandı. Bir film kutusu içinde teslim aldım. Film saklama yöntemlerini anlattığım video da burada.
110 Filmi Taramak
Tarayıcıda filmleri taktığım kaset 35mm filmleri destekliyor. (Epson Perfection V330 Photo) Ben 9’lu keserek kasete oturtmaya çalıştım ve oldu. Videoda daha detaylı anlattım. Filmleri yüksek çözünürlükte taradım, white balance ayarlarını da düzenledim.
16mm Film
110 filmin boyutu 16mm olduğu için, yani küçük bir filmle çalıştığım için daha az çözünürlüklü ve büyük boyutlu grainli fotoğraflar elde ediyoruz.
Sonuç olarak, tercih edilir mi, edilmeli mi, bundan sonra kullanır mıyım? Bilmiyorum. Deneysel fotoğraflar çekmeyi seviyorum ama evimde syah beyaz film yıkayabiliyorum, 35mm rahat tarayabiliyorum, o yüzden ben tercih etmeyebilirim. Ama şimdilerde film fotoğrafçılığı denemekle, deneysellikle, çok kontrolünde olmayan sonuçlarla da alakalı.
1980’lerde Almanya’da üretilen Kodak Ektra 200’ün hızlı incelemesi:
Bir kutu açar gibi açılıp kapanan bir kapağa sahip.
Bu pocket makine yani cep kamerası, cepte biraz fazla dursa da çantaya falan sığıyor. Uzunluğu 12,5 cm, genişliği 4.5 cm ve yaklaşık 3 cm derinliğe sahip. Bu ölçülerle genişlik olarak iPhone 6’nın yaklaşık 3’te 2’si, derinlik olarak 4 katı kadar.
22mm’lik sabit Kodar lense sahip. Diyafram da bu tür sabit lense sahip makineler gibi 11’e sabitlenmiş. Bu da güneşli havalarda daha iyi sonuç alabileceğiniz anlamına geliyor. Bu yönüyle “tam otomatik” denebilir.
16mm’lik 110 film kullanıyor. Bu küçük filmlerle daha az keskin ve grenli fotoğraflar elde edebilirsiniz.
Vizör, deklanşör, film sarma bölümü ve flaş girişi bulunuyor. Bu bölmeden film kasetinin üzerinde bulunan, film taktığınızda görebileceğiniz film geri sayıcıyı bölümü de bulunuyor.
İlkin Zeybek’le birlikte üniversitede fotoğraf ve video bölümünü tercih etmek, verilen ödevler, yapılan projeler, öğrenciyken bir işte çalışmak, Yıldız Teknik Üniversitesi ve bir sürü şey hakkında konuştuk.
“senden benden bizden” serisinde konuklu videolar olacak. Bu isimle daha önce ara ara sevdiğim şarkılardan Spotify listeleri oluşturuyordum, bu ondan bağımsız YouTube videoları.
İlk video Yıldız Teknik Üniversitesi, Fotoğraf ve Video’da birlikte okuduğumuz İlkin Zeybek’le:
35mm film kullanan bir makineye film nasıl takılır? Adım adım anlatacağım:
1. Filmi Çıkartın
Filmi karton kudan kutusundan çıkartın.
2. Makinenin Arka Kapağını Açın
Makinenin arka kapağını film sarma kolunu yukarı çekerek açabilirsiniz. Bu makineden makineye farklılık gösterir ama çoğu 35mm manuel SLR makinede bu böyledir.
3. Fotoğraf Makinesindeki 2 Bölme
Makinede filmi koyacağınız ve film ucunu takacağınız 2 bölme bulunur. Makinenizi tanımanızda fayda var.
4. Bölmeye Filminizi Yerleştirin
Bu iki bölmeden sol taraftakine (film sarma kolunun olduğu taraf) filmin çıkıntılı olduğu taraf aşağıya bakacak şekilde yerleştirin.
5. Filmi Sağdaki Bölmeye Takın
Filmin ucundan biraz çekerek filmi sağdaki film takma bölmesine takın. Film deliklerinin dişlere geçtiğinden emin olun.
6. Sarın
1 tur kapak açıkken kurun, filmin dişlere geçtiğini görün.
7. Kapağı Kapatın ve Sarın
Kapağı kapatın (kapattığınızdan emin olun) ve film sarma kolunu indirin. Film kurma kolunu, film sayacı 1’e gelene kadar boş sarın ve çekin.
Filmlerle ve analog fotoğrafçılıkla ilgili bazı soruları cevaplamaya çalıştım.
Bir Filmi Bir Yılda Bitirmek
Ya da çok seçici davranmak.
Eğer sokak fotoğrafçılığı yapıyorsanız, gezerken rastladığınız bir an konusunda çok da düşünecek vaktiniz olmayabilir. O yüzden makineyi her an yanınızda bulundurmak iyi olacaktır. Doğru anı gördüğünüzde de çıkartın ve çekin. Filmden kısmayın. Çekeceğiniz fotoğraf daha değerli.
Bayat Film
Bayatlamış bir filmin gümüş tanecikleri etkisini kaybetmiş olabilir, bu yüzden görüntüyü göremeyebilirsiniz.
Film Son Kullanma Tarihi
Film kutularının üzerinde filmin son kullanma tarihleri yazar. Eğer o tarih geçmişse film bayatlamıştır. Genelde yeni bir filmin son kullanma tarihi 2 yıl sonrasına kadar oluyor. Bir makinenin içerisinde takılı olan bir filmi bekletmek filmin bayatlamasına, görüntünün bozuk çıkmasına sebep olabilir. Makine de eğer bozuksa ve bir yerinden ışık alıyorsa filmin makinenin içinde durduğu süre boyunca pozlanması anlamına gelir. Bu yüzden, temiz fotoğraflar istiyorsak filmi bayatlatmamaya dikkat etmeli. Bilinçli olarak bayat film kullanıyorsanız o ayrı.
Yıkanmamış Filmi Saklamak
Yıkanmamış bir filmi kasetinin içinde saklamak mantıklı olur mu? Olur.
Filmi aldığınızda, kasetini çıkarttığınız ışık geçirmez bir kabın içinde saklamak daha iyi bir yol. Buzdolabında da saklayan var. Yalnız, filmi çektiyseniz bir an önce, çok bekletmeden yıkatın.
Film Yıkatmak
Filmi pozladınız/çektiniz, bekletmeden yıkamak ya da yıkatmaya götürmek iyi olacaktır. Şehrinizde film yıkayan yer yoksa İstanbul’daki kargoyla film yıkayan yerlere gönderebilirsiniz: kargoyla gönderiyorsunuz, filminizi yıkıyorlar, taramalarını da size mail yoluyla gönderiyorlar.
Film çıkmadı, yandı, geri döner mi? / Çıkmayan Film Kurtarılır mı?
Film, harddisk değil. Görüntü, film yüzeyine fiziksel olarak işlenen bir veri. O yüzden banyo sırasındaki bir hata ya da başka yollarla çıkmayan filmler geri döndürülemez. Az veri içeren, görüntünün bir kısmının çıktığı filmlerde Photoshop’ta düzenlemeler yaparak görüntüyü görmeniz mümkün olabilir fakat hiç veri içermeyen, gümüş tanecikleri tamamen silinmiş ya da yanmış (tüm gümüş tanecikleri pozlanmış) bir filmin geri dönüşü mümkün değil.
Rib Davis – Diyalog Yazmak kitabından diyalog yazımında neler önemli, nelere dikkate edilmeli, başlıklardan yararlanarak maddeler şeklinde sıraladım.
1- Çatışma
Diyaloglar seyircinin ilgisini çekmeli ve bu ilgiyi ayakta tutmanın yolu çatışmadır. Karakterlerin aralarında kurduğu diyaloglarda çatışmalar olmalı. Çünkü çatışma beraberinde seçim yapmayı getirir. Çatışma olduğu zaman izleyici bir taraf tutmak zorunda kalır. Bu da beraberinde özdeşleşmeyi getirir. Eğer diyalogu seçim yapma zorunluluğu olmadan sunarsak, izleyiciye bir şey bırakmamış oluruz.
2- Olayları doğrudan belirtme
Karakterler ve izleyiciler için bir şeyin sonucunu şüphesiz bir şekilde bitirmek, gizemi yok etmek gerilimi bitirir. Bu yüzden diyalog yazarken bazı yan anlamları seyirciye bırakmak iyidir. Belirsizlik, içerisinde gerilim barındıran bir durumun gerilimini arttırır.
3- Kurgulanmış Belirsizlikler
Diyaloglarda belirsizlikler kurmak seyircide ne olup bittiğini, tam olarak neyin kastedildiğini anlamaya ve düşünmeye iter. Bu yüzden diyalog yazarken kurgulanmış belirsizlikler iyidir, bir karakterin olayları parça parça anlatıyor olması pek çok soru sordurur, diyalogun sonunda da tüm cevaplara ulaşılabilir.
4- Anlatma, göster
Göstermek her zaman daha akılda kalıcıdır. Yalnız göstermekten kasıt diyalog kurmamak değildir. Ama diyalog kullanırken, göstermek yerine karakterinize o olayı söyletmeniz yeterli olmayacaktır. Olayın içindeki / aksiyonun içindeki karakterin diyalogu diğerinden daha fazla etkilidir. Yani diyalog aracılığıyla bir şey göstermeye çalışmak değil de, aksiyonaracılığıyladiyalog yazmak, göstermek için daha etkili bir yöntemdir.
5- O replikten yazar olarak ne istiyorsunuz?
Bir diyalog yazarken sadece dudakların oynadığı, ağızdan çıkan kelimeler ve sesleri yazmıyorsunuz. Aynı zamanda o ilişkideki gerilimi, anlaşmayı veya anlaşamamayı da anlatmaya çalışıyorsunuz. Yani karakterinizin ne istediğiyle birlikte yazdığınız diyalogun da bir şeyi istemesi, anlatması gerekiyor. Yani bir diyalog, mesela; karakterlerin birbirlerini ne kadar az dinlediklerini ve bu yüzden nasıl bir ilişkileri olduğunu ya da olmadığını anlatabilir.
6- Sosyal kodlar
2. Maddedeki olayları doğrudan belirtmemekle de alakalı olan, sosyal kodları diyalogda kullanmak. Mesela karakterlerin sosyal statülerine, bulundukları yere göre yani sosyal kodlarına göre gaf olarak nitelendirdikleri bir diyalogun kurulması. Mesela ölüm gibi bir konuda konuşuluyorken birinin espri yapması, bunun gaf olarak karşılanması buna bi örnek.
Magnum Photos’un kurucularından, Vietnam’ı görüntülerken mayına basarak hayatını kaybeden Robert Capa’nın 1944’ten gerçekliği tartışmalı bir hikayesi. Filmlerin boş çıkmasının ve yanmasının pek çok sebebi var, bu hikayeyle birlikte bu sebeplerin bazılarını özetledim. Hikaye şöyle:
6 Haziran 1944. Fransa’daki Omaha Sahili. Fotoğrafçı Robert Capa sabah 6:30’da ilk saldırı birlikleriyle Omaha Sahili’nde.
50mm lensli Contax marka makinesiyle 35mm Kodak Super-XX filmine 106 kare fotoğraf çekmiş, kurye aracılığıyla Life Dergisi’nin Londra’daki ofisinde bulunan John Morris’e geliştirilmemiş filmlerini göndermiş.
Film nihayet Life Dergisi’nin karanlık odasına ulaşmış. Film yıkama görevini 15 yaşındaki “karanlık oda çocuğu” Denis Banks’e vermişler.
Film başarılı bir şekilde yıkanmış.
John Morris’in yaklaşan teslim saatine yetişmesi için acele ediyormuş Banks. Filmleri film kurutma dolabına koymuş ve normalde açık bırakılması gereken dolabın kapaklarını kapatmış. Kimse Banks’in bu kapakları kapattığını fark etmemiş.
Birkaç dakika sonra, zemininde elektrikli ısıtma bobini bulunan bu kapalı alan aşırı derecede ısınmış ve Robert Capa’nın 35mm negatiflerinin emülsiyonunu eritmiş.
Banks dehşete kapılmış, Morris karanlık odaya koşmuş ve Capa’nın 11 negatifinin hala erimediğini görmüş, onları kurtarmış. Life Dergisi bu 11 fotoğraftan 5ini yayınlamış. Capa 1 ay sonra Londra’ya dönüp bunu gördüğünde basılan fotoğrafların çektiklerinin yanında bir hiç olduğunu söylemiş.
Askerin yüzünün net çıkması
Bu fotoğraflardan en ilginci çıkartma anında kıyıdaki asker fotoğrafı. Karanlık odadaki talihsizliğe rağmen bu fotoğraftaki askerin yüzünün net çıkması ilginç.
The Magnificent Eleven
Ama “The Magnificent Eleven” yani “Muhteşem 11” ismi verilen bu hikaye gerçek mi yoksa bir uydurma mı?
1944 yılında kullanılan film kurutma dolaplarındaki bobinlerin hiçbirisinin filmleri eritecek düzeyde sıcaklığa ulaşmadığı, ahşap olan kurutma dolaplarının kapılarının normalde kapalı tutulması gerektiği gibi basit karanlık oda bilgileriyle aslında bu hikaye erkenden de yalanlanabilirmiş fakat yapılmamış.
John Morris tarafından uydurulduğu iddia edilen bu hikaye hakkında detaylı araştırmalar yapılmış, merak edenler burayı ziyaret edebiliriler.
Filmler neden boş çıkar?
Banyo aşamasında solüsyonları karıştırdıysanız ve geliştirici yerine saptama solüsyonu kullandıysanız film boş çıkar.
Filmi makinenin çevirme kolu bobinine doğru takmadıysanız film sarma işlemini gerçekleştirmediği için film boş çıkabilir.
Filmin ISO değerine göre pozlamadıysanız ya da fazla pozladıysanız film boş çıkar.
Sarma kolunu kurduğunuzu unutup çevirdiyseniz film boş çıkar.
Makine ışık almaması gereken yerlerden ışık alıyorsa film boş çıkar.
Film fazla bayatlamışsa boş çıkabilir.
Banyo aşamasında filmi makaraya geçirirken ışıklı bir ortamda bu işlemi yaparsanız film boş çıkar.
Film kaseti çok eskiyse, ezilmişse, hasarlıysa ve dışarda bekletilmiş, ışık almışsa film boş çıkar.
Geliştirme sıvısını asidik bir sıvının kabında uzun süre bekletirseniz geliştiriciniz çalışmaz ve diğer aşamalardan sonra film boş çıkar.